Digitalisering, vermogensrecht, de platformeconomie en grondrechten. Preadviezen 2019. Uitgebracht voor de Vereniging voor Burgerlijk Recht
Boekbespreking. Dit boek is een bundeling van twee preadviezen voor de Vereniging voor Burgerlijk Recht. Het eerste preadvies, geschreven door Bert van Schaick, gaat over digitalisering en vermogensrecht. In dit preadvies beschrijft hij hoe digitalisering dwingt tot herbezinning van de traditionele uitgangspunten van contracten- en goederenrecht. Digitalisering leidt namelijk tot spanning in het vermogensrecht. Wanneer software de primaire materie is die gereguleerd moet worden, draait het vermogensrecht niet meer om koop en eigendom. De problemen waar digitalisering ons voor plaatst, zijn niet op te lossen met de regels die voor eigendom en koop zijn ontwikkeld. Van Schaick concludeert dat het contractenrecht in de toekomst meer op dienstverleningscontractenrecht dan op koopcontractenrecht gericht zal moeten zijn.
In het tweede preadvies gaat Janneke Gerards in op grondrechten in de platformeconomie. De manier waarop wij ‘ruilen, helpen en delen’ is de afgelopen twintig jaar snel veranderd. Die veranderingen beïnvloeden op hun beurt onze markteconomie: denk hierbij bijvoorbeeld aan het ontstaan van het fenomeen deeleconomie. Gerards bespreekt welke grondrechten worden geraakt door de opkomst van de platformeconomie, hoe groot de consequenties zijn en in hoeverre het recht een antwoord heeft. Zij maakt daarbij een onderscheid tussen privacygerelateerde rechten, gelijkheidsrechten, vrijheidsrechten en procedurele rechten. Voor privacyrechten is de bescherming van persoonsgegevens relevant. Wat betreft de vrijheidsrechten constateert Gerards dat vragen bestaan over de verantwoordelijkheid van platformen voor via die platformen verspreide informatie. Bij gelijkheidsrechten zien de risico’s van de platformeconomie vooral op de inzet van reputatie- en beoordelingsmechanismes. Voor de procedurele rechten is het grootste risico dat de mogelijkheden voor geschilbeslechting en rechtsbescherming zelf ook ‘geplatformiseerd’ zijn door gebruik te maken van online dispute resolution. Ook de inzet van algoritmes raakt aan de waarborgen van een eerlijk proces.
Beide preadviezen gaan over de juridische gevolgen van maatschappelijke ontwikkelingen. Zowel Van Schaick als Gerards werpen nieuwe vragen op en tonen aan dat het traditionele recht niet altijd in staat is al deze nieuwe uitdagingen op te vangen. De adviezen zijn lezenswaardig voor eenieder die werkzaam is op het terrein van het privaatrecht of de grondrechten. (MR)
J.H. Gerards & A.C. van Schaick
Digitalisering, vermogensrecht, de platformeconomie en grondrechten. Preadviezen 2019. Uitgebracht voor de Vereniging voor Burgerlijk Recht
Zutphen: Uitgeverij Paris 2019, 198 p., € 38,50
Categorie: Boekbesprekingen